BIÊN GIỚI BIỂN ĐẢO VIỆT NAM

Mỹ can dự sâu hơn vào tranh chấp biển đảo đang gia tăng giữa Philippines và Trung Quốc



Trang mạng asiatimes.com (Manila 14/10)

Ngày 14/10, Mỹ tuyên bố sẵn sàng cung cấp viện trợ
quân sự cho Philippines nếu nước này bị Trung Quốc tấn công tại Biển Hoa Nam (Biển Đông) đang
tranh chấp gay gắt.

Tuyên bố cứng rắn và rõ ràng này được đưa ra ngay sau
khi Manila cáo buộc các tàu Hải cảnh Trung Quốc leo thang hành vi quấy rối trong
khu vực biển tranh chấp, bắn vòi rồng vào tàu của Cục Nghề cá Philippines và cố
tình đâm va một trong các tàu này. Vụ việc xảy ra chỉ cách đảo Thị Tứ, đảo lớn
nhất trong 9 thực thể do Philippines kiểm soát và là đảo tự nhiên lớn thứ hai
trong Quần đảo Trường Sa về mặt diện tích tự nhiên. Mặc dù nằm ngoài Vùng đặc
quyền kinh tế (EEZ) của Philippines, đảo Thị Tứ - Philippines gọi là Pag-asa và
Trung Quốc gọi là Zhongye (Trung Nghiệp đảo) – được Manila đặt làm thủ phủ của
đơn vị hành chính Kalayaan thuộc tỉnh Palawan, có vị trí địa lý và chiến lược
vô cùng quan trọng ở Biển Đông.

Phó phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ Thomas Pigott cho
biết trong một tuyên bố: “Mỹ lên án vụ Trung Quốc đâm va và phun vòi rồng vào
tàu của Cục Nghề cá và Nguồn lợi Thủy sản Philippines hôm 12/10 gần đảo Thị Tứ ở
Biển Đông. Những yêu sách chủ quyền lãnh thổ và hàng hải rộng lớn của Trung Quốc
ở Biển Đông cùng các hành động ngày càng mang tính chèn ép nhằm thúc đẩy chủ
quyền, gây bất lợi cho các quốc gia láng giềng, tiếp tục làm suy yếu sự ổn định
khu vực và đi ngược lại các cam kết trước đây của nước này về giải quyết tranh
chấp một cách hòa bình”.

Hiệp ước phòng thủ chung (MDT) năm 1951 giữa Washington
và Philippines quy định hai đồng minh phải hỗ trợ lẫn nhau trong trường hợp xảy
ra xung đột hoặc chiến tranh. Pigott nêu rõ hiệp ước này “mở rộng sang cả các
cuộc tấn công vũ trang nhằm vào lực lượng, tàu thuyền hoặc máy bay của chính phủ
Philippines – bao gồm cả tàu của lực lượng tuần duyên - ở bất kỳ nơi nào trên
Biển Đông”.

Trong khi đó, Hải cảnh Trung Quốc tuyên bố các tàu của
Philippines đã xâm nhập trái phép vào vùng biển Trung Quốc, gần bãi Đá Hoài Ân (Sandy
Cay), nằm giữa đảo Thị Tứ và căn cứ đảo nhân tạo Subi mà Trung Quốc chiếm đóng. Lực lượng
này cáo buộc Manila “phớt lờ những cảnh báo nghiêm khắc và liên tục từ phía
Trung Quốc” đồng thời tuyên bố họ đã “thực hiện các biện pháp kiểm soát đối với
tàu Philippines theo đúng luật pháp và kiên quyết xua đuổi các tàu này”.

Bất chấp việc Trung Quốc gia tăng quấy rối tàu
Philippines ở vùng biển này, Manila cho đến nay vẫn tìm cách hạ nhiệt, ưu tiên
sử dụng biện pháp ngoại giao hơn là vũ lực, bao gồm cả chiến lược lên án công
khai nhằm thu hút sự chú ý và đồng cảm của cộng đồng quốc tế. Đồng thời, các
quan chức Philippines thường bác bỏ một số lời kêu gọi công khai viện dẫn MDT,
điều này có thể làm tình hình thêm căng thẳng thông qua sự can dự sâu hơn của Mỹ
và tạo cớ cho Trung Quốc rút khỏi các cuộc đối thoại đang diễn ra nhằm giải quyết
các yêu sách chồng chéo giữa hai nước.

Đảo Thị Tứ là thực thể địa lý lớn nhất trong số 9 đảo,
đảo nhỏ và rạn san hô mà lực lượng Philippines đang chiếm đóng và là nơi có cộng
đồng ngư dân Philippines sinh sống. Đảo Thị Tứ thuộc Quần đảo Trường Sa,
khu vực tranh chấp gay gắt nhất ở Biển Đông, nơi Trung Quốc đã bồi đắp cải tạo 7
đá ngầm thành các căn cứ đảo được bảo vệ bởi hệ thống tên lửa. Ba trong số các
đảo nhân tạo này có đường băng, bao gồm Subi, cách Thị Tứ chỉ 20 km, nơi Trung
Quốc cũng tuyên bố chủ quyền. Năm 2016, Tòa Trọng tài Thường trực (PCA) ở La
Haye đã ra phán quyết ủng hộ các yêu sách của Manila đối với Bắc Kinh, nhưng bị
Trung Quốc phớt lờ và coi là bất hợp pháp. Cộng đồng quốc tế, dẫn đầu là Mỹ, đã
hoan nghênh phán quyết được đưa ra dựa trên Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển (UNCLOS) năm 1982 này, và
Philippines đã nhận được sự khích lệ từ các đồng minh khi tham gia các hoạt động
tuần tra chung với Philippines nhằm cảnh báo Trung Quốc.

Hôm 13/10, Chuẩn tướng Jay Tarriela, phát ngôn viên của
Lực lượng tuần duyên Philippines, đã cáo buộc Trung Quốc triển khai một đội tàu
lớn để quấy rối một phái bộ nhân đạo của Philippines gần đảo Thị Tứ, một dấu hiệu
thể hiện sự táo bạo ngày càng tăng của Bắc Kinh. Tướng Tarriela cho biết 5 tàu Hải
cảnh Trung Quốc (CCG), được hỗ trợ bởi ít nhất 15 tàu dân quân biển Trung Quốc,
một tàu Hải quân và một trực thăng của Quân đội Trung Quốc đã quấy rối các tàu Philippines
khi chúng chỉ cách đảo Thị Tứ 2,5 km. Tàu Trung Quốc xuất hiện tại khu vực này
dường như để chặn đội tàu Philippines, phun vòi rồng vào 6 tàu cá đang cố gắng
cung cấp hàng cứu trợ cho ngư dân Philippines trên đảo. Tarriela tuyên bố “mục
tiêu nhiệm vụ” của hoạt động này là hỗ trợ ngư dân và đảm bảo an toàn cho họ vì
họ thường xuyên bị “Hải cảnh Trung Quốc quấy rối và đe dọa”. Tarriela cho biết
thêm: “Tất cả các tàu Hải cảnh này đã xâm nhập lãnh hải của đảo Thị Tứ. Một
trong những tàu của Philippines là Datu Pagbuaya cũng bị hư hại do hành vi cố ý
đâm va của CCG. Tất cả các vụ việc đó đều xảy ra trong phạm vi từ 1,6 đến 1,8 hải
lý ngoài khơi đảo Thị Tứ”.

Trong một diễn biến khác, Hội đồng Hàng hải Quốc gia,
do Tổng thống Ferdinand Marcos Jr. thành lập năm ngoái để giám sát và tăng cường
an ninh ở Biển Tây Philippines, đã lên án mạnh mẽ hành vi xâm lược của Trung Quốc.
Việc tàu Trung Quốc xuất hiện gần đảo Thị Tứ “gây mối quan ngại sâu sắc đối với
Philippines”, hội đồng này cho biết trong một tuyên bố hôm 12/10. Tuyên bố nêu
rõ: “Philippines sẽ có các hành động ngoại giao phù hợp để truyền đạt sự phản đối
mạnh mẽ các hành động hung hăng và bất hợp pháp của Trung Quốc, đồng thời kêu gọi
Bắc Kinh ngay lập tức chấm dứt các hành động này, tôn trọng luật pháp quốc tế,
đặc biệt là UNCLOS 1982 và phán quyết PCA năm 2016, cũng như tránh leo thang
căng thẳng hơn nữa trong khu vực. Trung Quốc phải thể hiện sự chân thành và thực
hiện cam kết đối thoại và tham vấn qua các hành động mang tính xây dựng và chấm
dứt mọi hành động khiêu khích. Philippines rõ ràng có quyền tiến hành các hoạt
động hàng hải thường lệ trong và xung quanh đảo Thị Tứ, và sẽ tiếp tục làm như
vậy”./.