TTXVN 16/12/2017 13:22 |
Hà Nội (TTXVN 16/12)--
Trong bức tranh địa chính trị của châu Á-Thái Bình Dương, mạng tin của tổ chức phân tích thông tin tình báo Stratfor nhận định khu vực này bị "giằng xé" trong cuộc cạnh tranh quyền lực giữa các cường quốc. Theo đó, trong quý II/2017, Trung Quốc đã duy trì cách tiếp cận "cây gậy và củ cà rốt" để gây ảnh hưởng với những nước tuyên bố chủ quyền ở Biển Đông. Trong quý III, ở nhiều phương diện, Trung Quốc tiếp tục đưa ra những cử chỉ hòa giải trong khi vẫn tăng cường triển khai quân sự và áp dụng chiến thuật hăm dọa. Trong khi đó, Mỹ sẽ tiếp tục duy trì những cam kết an ninh của mình trong khu vực, làm phức tạp thêm những nỗ lực của Trung Quốc. Về phần mình, các nước thành viên Hiệp hội các Quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) cũng sẽ nỗ lực tạo dựng những liên minh trong nội bộ khối hoặc với những cường quốc khu vực nhằm tạo ra sự cân bằng trước cuộc chiến quyền lực này.
Theo Stratfor, trong mấy tháng gần đây, Trung Quốc và ASEAN đã đạt được một số tiến triển bề ngoài trong nỗ lực xây dựng Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông và các cuộc đàm phán gần như chắc chắn sẽ tiếp tục diễn ra trong những tháng tới. Tuy nhiên, những rạn nứt kéo dài trong nội bộ khối, những chiến lược mâu thuẫn nhau giữa các nước tuyên bố chủ quyền và những hành vi quân sự quyết đoán của Trung Quốc sẽ là những rào cản khiến cho các cuộc đàm phán khó có thể đạt được nhiều tiến bộ. Đồng thời, những tham vọng khác của Trung Quốc tại Biển Đông cũng sẽ khó được hiện thực hóa. Các hoạt động tuần tra đảm bảo tự do hàng hải của Mỹ được bắt đầu trong quý II và sẽ được tiếp tục với nhịp độ đều đặn. Mặc dù gần đây, Mỹ bị xao lãng bởi vấn đề Triều Tiên, song Washington đang dần dần dành sự quan tâm cho những nước còn lại trong khu vực trong bối cảnh chính sách đối với khu vực châu Á-Thái Bình Dương của Nhà Trắng bắt đầu được định hình. Chuyến công du của Tổng thống Mỹ Donald Trump tới khu vực vào tháng 11 tham dự các hội nghị cấp cao Đông Á và Mỹ-ASEAN tại Philippines, cũng như hội nghị APEC tại Việt Nam sẽ kéo theo một loạt các hợp tác quốc phòng kết hợp với ngoại giao, tạo điều kiện cho các nước trong khu vực tiếp tục sử dụng mối quan hệ với Mỹ như là một đối trọng với Trung Quốc. Tuy nhiên, do quan niệm lâu nay cho rằng Mỹ thiếu quan tâm tới khu vực này, nên các nước ASEAN sẽ liên kết với những nước láng giềng có chung lợi ích với họ. Chẳng hạn như Nhật Bản, Ấn Độ, Australia.
Tất cả những động thái nêu trên diễn ra trong mùa cao điểm của hoạt động đánh bắt cá, thời điểm các vùng biển tranh chấp đông đúc và nguy cơ đụng độ cao. Các cuộc đụng độ giữa các tàu cá làm xấu đi mối quan hệ giữa các quốc gia, và nếu Philippines cũng như Trung Quốc bị kéo vào cuộc tranh chấp, mối quan hệ đối tác mới hình thành giữa hai nước này sẽ phải trải qua thử thách. Mặt khác, Manila tiếp tục hướng nội trong quý III do Tổng thống Rodrigo Duterte phải chật vật giải quyết các vấn đề an ninh tại tỉnh Mindanao miền Nam Philippines, dẫn đến việc nước này và Mỹ nối lại hợp tác chống khủng bố.
Trong khi đó, Nhật Bản tiếp tục cố gắng thúc đẩy quan hệ với các nước ASEAN trong nỗ lực làm đối trọng với Trung Quốc và tăng cường vai trò đối với an ninh khu vực. Tại Nam Á, Tokyo và New Delhi sẽ hợp tác với nhau để đối phó với ảnh hưởng ngày càng gia tăng của Bắc Kinh. Một mặt, hai nước này sẽ thúc đẩy hợp tác quốc phòng và hàng hải song phương cũng như trên phạm vi toàn khu vực, mặt khác, họ sẽ liên doanh thực hiện các dự án phát triển kinh tế trong và ngoài châu Á - Thái Bình Dương.
Các nhà lãnh đạo châu Á cũng tiếp tục thúc đẩy các cuộc đàm phán để cố gắng cứu vãn Hiệp định Đối tác Xuyên Thái Bình Dương (TPP) sau khi Mỹ rút khỏi hiệp định này. New Zealand và Nhật Bản đã phê chuẩn hiệp định này, tạo động lực để những nước thành viên còn lại đoàn kết cùng nhau xây dựng một hiệp định thay thế.
Trung Quốc không đợi TPP sụp đổ mới thúc đẩy hiệp định có tên là Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực. Mặc dù Singapore dự kiến ủng hộ hiệp định này với hy vọng xúc tiến được các cuộc đàm phán, song Ấn Độ do dự bởi hiệp định nhấn mạnh thuế quan chứ không phải vào những ngành dịch vụ vốn thúc đẩy nền kinh tế của nước này. Nhật Bản, do không muốn thắt chặt quan hệ với Trung Quốc, cũng sẽ đứng ngoài khối này, và thay vào đó tìm cách làm "hồi sinh" TPP.